اصول دین پنج بود، دانستنش گنج بود…. این شعری بود که از دوران بچهگی آموخته بودیم. اینک که به سنین بالاتری رسیدهایم باید قدرک درک و فهم خود را نسبت به مسائل و اندوختههای دینی بالاتر ببریم. میدانیم که تقلید در اصول دین جایز نیست و هر کسی باید خودش درباره اصول دین به باور و اعتقاد قلبی برسد.
و بازهم همانگونه که میدانیم اصول دین شامل توحید، نبوت، امامت، «عدل» و معاد روز قیامت میباشد که باید هرکسی به اندازه دانش و توانایی خودش آن را برای خود به اثبات برساند. حال اگر از ما بپرسند: اعتقاد به عدل چگونه است؟ چگونه باید آن را برای خود و دیگران با دلائل منطقی ثابت کنیم؟ چه میگوییم؟
قبل از ورود به استدلال در مورد اثبات عدل خوب است مطالبی را درباره آن بیان کنیم. عدل خداوند به این گونه است که به هرکسی به اندازه نیازش میدهد و از کسی بیش از توانائیش چیزی را نمیخواهد. خداوند به هر بندهای در مقابل کارهای خوبی که انجام میدهد پاداش میدهد چنانکه در قرآن میفرماید: «فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ [زلزال/7] پس هر كه هموزن ذرّهاى نيكى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد» و همچنین هیچ کار زشت و ناپسندی نیست که از چشم خداوند دور بماند همچنانکه میفرماید: «وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ [زلزال/8] و هر كه هموزن ذرّهاى بدى كند [نتيجه] آن را خواهد ديد»
بنابراین با اینکه خداوند خالق و آفریدگار همه انسانها است و کسی از خداوند حقی و طلبی ندارد ولی در عین حال خداوند به همه انسانها به یک دید نگاه میکند و از هر کس به اندازه توانش از او مسئولیت میخواهد. به عنوان مثال خداوند از انسان ناتوان که نمیتواند روزه بگیرد، نخواسته است که روزه بگیرد. از کسی که آب برای وضو و غسل ندارد نمیخواهد که نماز خود را با وضو و غسل انجام دهد بلکه از او به اندازه حد توانش که همان تیمم کردن است راضی میشود. بنابراین خداوند به هیچ کس ظلم و ستم نمیکند و پاداش هر کسی را به طور کامل به او میدهد و دلیل آن هم همانگونه که در بالا گفتیم در آیات قرآن مجید آمده است.
خداوند از بندگانش نیز خواسته است که با یکدیگر از روی عدل و انصاف برخورد کنند و نسبت به یکدیگر عدالت را رعایت کنند که این کار به تقوا و خداترسی نزدیکتر است.«اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ [مائده/8] عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديكتر است»