فایل پی دی اف کتابچه خاطرات

لطفاً نظرات خود را ارسال نمایید.

با سلام

انشالله به زودی خاطرات سفر به عتبات عالیات مورخ ۲۷ اسفند ۱۳۹۴ در معرض دید علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. این نوشته فعلا در مرحله ویرایش می‌باشد که ممکن است مراحل آن حدود یک هفته دیگر به طول بینجامد.

از حوصله و صبر شما سپاسگزارم.

 

ای زن به تو از فاطمه این‌گونه خطاب است

ارزنده‌ترین زینت زن حفظ حجاب است

مسئله حجاب و پوشش، یکی از مسائلی است که ریشه در فطرت آدمی داشته آن را می‌توان از داستان حضرت آدم و حوا و حبوتشان به عالم دنیا به وضوح برداشت کرد. «هنگامی که حضرت آدم و حضرت حوّا از آن درخت ممنوعه در بهشت تناول کردند، خداوند آنان را بهشت به بیرون راند و ایشان ساکن زمین گشتند. خداوند لباس آن‌ها را نیز کنار زد و ایشان خجالت‌زده گشتند و برای محفوظ داشتن خود از برگ درختان استفاده کردند: « فَأَکَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا یخْصِفَانِ عَلَیهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّهِ وَعَصَى آدَمُ رَبَّهُ فَغَوَى [طه/۱۲۱] سرانجام هر دو از آن خوردند، (و لباس بهشتیشان فرو ریخت،) و عورتشان آشکار گشت و برای پوشاندن خود، از برگهای (درختان) بهشتی جامه دوختند! (آری) آدم پروردگارش را نافرمانی کرد، و از پاداش او محروم شد»! و البته بعد از آن به درگاه خداوند توبه نمودند و خداوند ایشان را به رحمت خود آمرزید.

پس، از این‌جا که ایشان بدون اینکه امری بر ایشان آمده باشد سعی کردند خود را بپوشانند می‌توان ریشه این امر را در فطرت و نهاد انسان جستجو کرد. بنابراین حجاب تنها برای یک قشر خاص از مردم نبوده و همگان چه مرد و چه زن، همه باید حجاب داشته باشند. که البته حجاب بانوان به جهاتی باید کامل‌تر از حجاب مردان باشد تا مورد سوء استفاده افراد ناپاک و هوس‌آلود گرفتار نشوند.

بنابراین بهتر است که بانوان تا می‌توانند خود را مستور و پوشیده نگاه دارند و کمتر خود را در معرض چشم مردان قرار دهند. در این باره به داستانی از حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) اشاره می‌کنیم: روزی پیامبر در میان اصحاب خود نشسته بودند و از ایشان سوال کردند که بهترین حالات زنان در پیشگاه پروردگارشان چگونه است؟ کسی پاسخی نداد. در همین اثنا حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) وارد شدند و وقتی از مضمون سئوال آگاهی یافتند جواب آن را این‌گونه بیان فرمودند: نزدیک‌ترین حالات زن به پروردگارش این است که در خانه بنشیند و از چشم مردان دور باشد».  پیامبر(ص) از ایشان بسیار شادمان گشته و فرمودند: «فاطمه (س) پاره تن من است».[۱]

 

پی‌نوشت:

[۱]. علامه امینی، الغدیر، ج ۲، ص ۲۷۵

بگذارید از این‌جا شروع کنیم که تمام ادیان الهی مردم را به سوی خداپرستی دعوت می‌کردند و مردم را با جهان پس از مرگ آشنا می‌نمودند که در آن جهان، مردم به دو گروه بهشتی و جهنمی تقسیم خواهند شد و کسانی در آن دنیا ظفرمند و پیروز خواهند بود که در این دنیا، پروردگار خود را به خوبی عبادت کرده باشند. از این رو پیامبران در هر عصر و دوره‌ای طبق آن‌چه خداوند مشخص و معین کرده بود مردم رابرای عبادت خداوند راهنمایی می‌کردند.

پیامبر اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز پس از آن‌که در سن چهل سالگی و در غار حرا به پیامبری مبعوث شد و پس از آن‌که خداوند آیات نماز بر قلب مبارکش نازل کرد، مردم را به برپا داشتن نماز هدایت نمود. همان‌طور که قبلا هم گفتیم هر کدام از ادیان آسمانی به طریق خاصی مردم را به عبادت خوداوند سوق می‌دادند، دین اسلام نیز نماز را به عنوان زینت این دین که آخرین دین از ادیان آسمانی است قرار داده و آن را مایه افتخار دین اسلام دانسته است. چرا که ما با خواندن نماز به طور مستقیم و بدون هیچ واسطه‌ای می‌توانیم با معبود خود صحبت کنیم. پس اسلام کامل‌ترین دین است و طبق روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) زینت دین قرار داده شده است: «ان لکل شی ء زینه و زینه الاسلام الصلوه الخمس… ترجمه: براستی برای هر چیزی زینتی است و زینت اسلام نماز های پنجگانه می باشد.» [۱]

اما نکته دوم که از آن می‌توانیم به عنوان آثار و برکات نماز نام ببریم کمک خواستن از نماز است. انسان در بسیاری موارد دچار مشکلاتی می‌شود که برای برطرف کردن آن به هر کسی رو می‌زند و دست خود را دراز می‌کند حال آن که خداوند به صراحت در سوره بقره به ما یاد داده است که برای برطرف شدن مشکلاتمان همواره از صبر و نماز کمک بخواهیم: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ‌ وَالصَّلَاهِ [بقره/۱۵۳] اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از شکیبایى و نماز یارى جویید»

امام صادق (علیه السلام) در روایتی فرمودند که هرگاه جدّشان امیرالمومنین (علیه السلام) مشکلی برایشان پیش می‌آمد به نماز متوسل می‌شدند: ««کان علی اذا اهاله امر فزع قام الی الصلاه ثم تلاهذه الآیه (واستعینوا بالصبر والصلوه؛هنگامی که مشکل مهمی برای علی (علیه السلام) پیش می آمد به نماز برمی‌خاست, سپس این این آیه را تلاوت می فرمود: «واستعینوا بالصبر والصلوه».

چه خوب است در زندگی از دستورات قرآن پیروی نماییم تا به آثار و برکات آن در نیا و آخرت نائل شویم. (انشالله)

 

پی‌نوشت:

[۱]. جامع الاخبار, ص ۷۲
[۲]. تفسیر نمونه: ج ۱ , ص ۲۱۹

بایدها و نبایدهای اخلاقی در نماز

نماز یکی از ارکان اصلی دین مبین اسلام بوده به طوری که از آن به عنوان پایه و ستون دین یاد شده است. خداوند برپا داشتن نماز را بر همه مسلمانان واجب نموده همان‌طور که امت‌های گذشته نیز طریقی برای عبادت داشتند. بنابراین این وظیفه نیز برای مسلمانان از جانب خداوند تعیین شده که مسلمانان در هر شبانه روز پنج نوبت به نماز بایستند و در مقابل معبود خود به سجده بیفتند. بایدها و نبایدهایی در خود نماز وجود دارد که انجام بعضی از آن‌ها واجب و ترک بعضی از آن‌ها موجب باطل شدن نماز خواهد شد که فعلا در این مقاله موضوع بحث ما نیست.

آن‌چه در این مقاله به آن می‌پردازیم، بایدهایی است که باعث بالا رفتن و مورد قبول شدن نماز گشته و نبایدهایی که خدای نکرده اگر اتفاق بیفتند نماز انسان را به پایین ترین درجه آن تنزل می‌دهد و ای چه بسا کا ربه جایی برسد که موجب تباه شدن همه اعمال شود.

از جمله بایدها در اداء نماز، محافظت بر اوقات نماز است؛ یعنی به محض این‌که هر کدام از نمازهای روزانه بر ما واجب شد فورا آن را انجام دهیم. به عنوان مثال به محض این‌که اذان ظهر را گفتند سریع برای خواندن نماز آماده شویم و نماز خود را بخوانیم. . به همین ترتیب در مورد نمازهای مغرب و عشا و نماز صبح. اما متأسفانه چون ما در طول روز سرگرم کارهای روزمره می‌شویم در هنگام نماز به انجام فوری آن همّت نمی‌کنیم و با توجیه این که فرصت باقی است همان کار سابق که به آن مشغول بودیم را ادامه می‌دهیم و گاه می‌شود که انجام نماز خود را تا پایان وقت به تأخیر می‌اندازیم. اما پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) کسی را که بدون علت نماز خود را به تأخیر می‌اندازد، مذمت کرده است. [۱]

و اما از جمله نبایدها این‌که نباید هرگز نماز خود را سبک بشماریم. سبک شمردن نماز ممکن است به گونه‌های متفاوتی اتفاق بیفتد. که یک مورد آن به همان مورد قبل بر می‌گردد که به اوقات نماز اهمیت نداده باشیم و یا این‌که خدای نکرده گاهی نماز خوانده شود و گاهی نه. این موارد از جانب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به شدت مورد نکوهش قرار گرفته به جوری که فرموده است: «از ما نیست کسی که نمازش را سبک بشمارد». [۲]

 

پی‌نوشت:

[۱]. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۱، ص۱۰
[۲]. فروع کافی، ج۳، ص۲۶۹

خداوند بشر را خلق کرده و البته او را به انجام فرائض و عمل به مستحبات امر نموده و از کارهای حرام و مکروه باز داشته است. وقتی با انسان‌های بی‌نماز و یا کاهل نماز وارد بحث می‌شویم، سریعا این حرف را می‌زنند که خداوند چه احتیاجی به نماز ما دارد؟

حال خوب است بیاییم و درباره این سئوال کمی فکر کنیم! که آیا واقعا خداوند به نماز و یا سایر عبادات ما احتیاج دارد؟ آیا عبادات ما باعث اقتدار و قدرتمندی بیشتر خداوند خواهد شد و بر فرض مثال اگر ما نماز و سایر تکالیف را انجام ندهیم، چیزی از هیبت و بزرگی خداوند کم می‌شود؟ برای پاسخ به این سئوالات به سراغ آیاتی از قرآن مجید می‌رویم تا دین‌که با دقت در آن‌ها به پاسخ سئوالات خود برسیم.

خداوند می‌فرماید: «فان الله غنی عن العالمین [عنکبوت/۶] خدا از جهانیان سخت بى‌نیاز است » پس خداوند غنی است و نیازی به هیچ  چیز و هیچ کس ندارد. چرا که خداوند آفریدگار همه مخلوقات است پس عقل هم حکم می‌کند که خداوند بی‌نیاز از مخلوقات خویش باشد. در آیه‌ای دیگر، خداوند همه انسان‌ها را محتاج به خداوند دانسته و فرموده است: «یا ایها الناس انتم الفقراء الی الله والله هو الغنی الحمید [فاطر/۱۵] اى مردم، شما به خدا نیازمندید، و خداست که بى‌نیاز ستوده است »

بنابراین نیازمند واقعی ما هستیم و اگر نماز می‌خوانیم و سایر واجبات را انجام می‌دهیم به خاطر برآورده شدن نیاز فطری و سیدن به کمال خودمان است. نماز علاوه بر این‌که نیاز روحی و حس پرستش ما نسبت به پروردگار را به انجام می‌رساند در واقع نوعی شکرگزاری از نعمت‌های خداوند بوده و باعث تکامل روحی انسان در راه رسیدن به قرب الهی خواهد شد و انسان را به بالاترین درجات معنوی خواهد رساند. خداوند با قرار دادن نماز راهی را میان بندگان با خود برقرار نموده تا همه انسان‌ها بتوانند بدون واسطه و به طور مستقیم با او سخن گفته و به آرامش برسند. امید است با انجام آداب صحیح نماز، مسیر رشد و تعالی روحی خودمان را سرعت ببخشیم.

 

از نماز به عنوان پایه و ستون در روایات ما یاد شده و خداوند متعال نیز بر محافظت و مداومت آن آیاتی را در قرآن مجید یادآور شده است که در جلسات قبل به آن‌ها اشاره شد. حال باید ببینیم نمازی که ما می‌خوانیم باید دارای چه شرایطی باشد؟ و ما باید چقدر برای نمازی که می‌خوانیم ارزش قائل باشیم؟

نماز همان‌گونه که قبلا هم بیان شد ارتباط ما با خداوند است و این خود بالاترین ارزش است؛ چرا که ما از این طریق می‌توانیم با خدای خود تکلّم کنیم، دعا کنیم و هر خواسته‌ای داریم با او در میان بذاریم. اگر به معانی آیات سوره حمد توجه کنیم میبینیم که خداوند چگونه به ما یاد داده است که او را بخوانیم و چه چیزهایی را از او بخواهیم. مثلا از او می‌خواهیم که ما را به راه راست هدایت کند . راه کسانی که خداوند به آن‌ها نعمت داده است « صِرَ‌اطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ [حمد/۷] راه آنان که گرامى‌شان داشته‌اى» و همچنین دعا می‌کنیم که خداوند ما را از بدی‌ها پاک و دور بگرداند. و ما را از گمراهان قرار ندهد «غَیْرِ‌ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ [حمد/۷] نه [راه‌] مغضوبان، و نه [راه‌] گمراهان»

حال اگر ما نماز را با شرایط درست و با توجه و حضور قلب بخوانیم می‌دانینید چه اثراتی دارد؟ «اُتْلُ مَآ أُوْحِىَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلاهَ إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهَى‏ عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنکَرِ وَلَذِکْرُ اللَّهِ أَکْبَرُ وَاللَّهُ یَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ [عنکبوت/۴۵] آنچه را از کتاب (آسمانى قرآن) به تو وحى شده تلاوت کن و نماز را به ‏پادار، که همانا نماز (انسان را) از فحشا و منکر باز مى‏ دارد و البتّه یاد خدا بزرگ‏تر است و خداوند آنچه را انجام مى ‏دهید مى‏ داند.» پس نماز انسان را از بدی‌ها و فحشا و منکرات باز می‌دارد. خداوند دوست نمی‌دارد که ما به سوی کارهای خلاف و زشت برویم و ما برای فاصله گرفتن از زشتی‌ها و پلیدی‌ها باید ارتباط خود را با نماز بیشتر کنیم.

نماز حالت تقوی و پرهیزکاری را در وجود ما تقویت می‌کند. ما هرچه می‌توانیم باید خود را به خداوند نزدیک کنیم در این رابطه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «نّ الصّلاهَ قُربانُ المُؤمِنِ؛ نماز، وسیله تقرب مؤمن به خداست» [۱]. راه نزدیک شدن به خداوند تقوی و پرهیزکاری است. تقوی داشتن یعنی این‌که ما بتوانیم کارها و دستوراتی را که خداوند از ما خواسته انجام بدهیم و از کارهایی که خداوند دوست ندارد ما انجام بدهیم، دور باشیم. پس شایسته است به گونه‌ای نماز بخوانیم که این اثرات در نماز ما نمودار باشد و ما با هر بار نماز خواندن یک گام به خداوند نزدیک‌تر شویم.

پی‌نوشت:

[۱]. کنزالعمال، ج ۷، ص ۲۸۷، ح ۱۸۹۰۷٫

نماز یکی از فروع دین مبین اسلام است و بر هر مسلمان واجب است که در هر شبانه روز ۵ وعده نماز بخواند نماز صبح، نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب و نماز عشاء.

نماز خواندن دارای شرایطی است که توضیح و تفصیل آن، موضوع این مقاله ما نیست و بعدا انشالله سر فرصت در پست‌های دیگری به آن می‌پردازیم. اما موضوع ما در این مقاله به صورت کلی، چگونگی خواندن نماز است. نماز صحبت کردن با خداوند است یعنی ما در هر شبانه روز ۵ نوبت به ملاقات خدا می‌رویم و قرار گفتگو با خداوند و خالق خود را داریم. اگر فرض کنیم ما قرار ملاقات با یک انسان مهم و بزرگی را داشته باشیم چگونه سر قرار می‌رویم؟ چگونه با او صحبت می‌کنیم؟ شکل ظاهری خودمان را چگونه مرتب می‌کنیم؟ قبل از آن که سر قرارمان حاضر شویم چقدر در منزل برای صحبت‌هایی که می‌خواهیم با آن شخص انجام بدهیم وقت می‌گذاریم و تمرین می‌کنیم؟

مسلما هیچ‌کدام از ما نسبت به این سوالات بی‌تفاوت نبوده و به قول خودمان بی‌خیال از کنار آن نمی‌گذریم. یعنی سعی می‌کنیم خودمان را برای آن قرار ملاقات آماده کنیم به این صورت که به ظاهر خودمان بیشتر از قبل می‌رسیم. هنگام حرف زدن بیشتر حواس خودمان را جمع می‌کنیم و از قبل بیشتر درباره آن فکر می‌کنیم و هنگام ملاقات سعی می‌کنیم رعایت ادب را هم داشته باشیم به جوری که آن شخص از ملاقات با ما ناراحت نشده و بلکه از ما خوشش بیاید. و نکته مهم دیگر این‌که سعی می‌کنیم سر ساعت مقرر آن‌جا حاضر باشیم تا بدقول نشویم.

حالا که ما برای به جا آوردن این واجب الهی یعنی خواندن نماز در واقع با خداوند قرار ملاقات داریم باید چگونه باشیم؟ اگر ما کمی معرفت و حضور قلب داشته باشیم می‌بینیم که در این قرار ملاقات باید خیلی بیشتر از پیش رعایت همه چیز را بکنیم. البته خداوند خودش نیز ما را راهنمایی کرده و گفته که چگونه سر قرار با او بیاییم. خداوند در مورد نماز می‌فرماید: «حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَهِ الْوُسْطَى [بقره/۲۳۸] بر نمازها و نماز میانه مواظبت کنید،» یعنی باید خیلی دقت کنیم که سر وقت حاضر باشیم که این کار می‌تواند رضایت خداوند را برای ما به دنبال داشته باشد. در مورد این‌که با چه لباس‌هایی و چگونه و کجا سر نماز حاضر شویم هم در قرآن به ما یاد داده‌ است که «یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ [اعراف/۳۱] ای فرزندان آدم ، به هنگام هر عبادت لباس خود بپوشید»

پس سعی کنیم همان‌طور که خدا به ما یاد داده در مقابلش حاضر شویم. ایتطور حتما خداوند از ما راضی‌تر خواهد بود.

‌نماز یکی از پر شورترین عبادت‌ها برای انسان‌ها است. چرا که بواسطه آن انسان در هر روز پنج نوبت با معبود خود صحبت می‌کند . در واقع نماز گفتگوی میان انسان و خداوند است. اهمیت نماز تا جایی است که در احادیث به عنوان ستون و پایه دین بیان شده است. «عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ الصَّلَاهُ عَمُودُ الدِّینِ مَثَلُهَا کَمَثَلِ عَمُودِ الْفُسْطَاطِ إِذَا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَ الْأَوْتَادُ وَ الْأَطْنَابُ وَ إِذَا مَالَ الْعَمُودُ وَ انْکَسَرَ لَمْ یَثْبُتْ وَتِدٌ وَ لَا طُنُبٌ ؛ امام باقر علیه السلام می فرماید نماز ستون دین است مثل آن همانند ستون خیمه است که هرگاه ستون باشد میخ ها وطنابها ثابت ومحکمند و وقتی که ستون بیفتد وبشکند دیگر میخ وطنابی پا برجا نیست» و در حدیثی دیگر از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: «ان الصلاه عمود الدین ان قبلت قبل ما سواها و ان ردت رد ما سواها » نماز ستون دین است و اگر پذیرفته شود, سایر اعمال پذیرفته می شود و اگر رد شود نیز سایر اعمال در خواهد شد»

طبق این حدیث شریف نماز ملاک سنجش تمامی اعمال انسان به حساب می‌آید به گونه‌ای که اگر نماز انسان در پیش‌گاه خداوند مورد پذیرش و قبول واقع شد، سایر اعمال انسان نیز مورد قبول واقع می‌شود و در صورتی که نماز انسان به گونه‌ای باشد که مورد توجه خداوند واقع نگردد دیگر امیدی به پذیرش سایر اعمال از جانب خداوند وجود ندارد.

خداوند در قرآن مجید آیاتی را در مورد اهمیت و جایگاه نماز و اثراتی که به واسطه آن برای انسان به جود می‌آید را بیان داشته است: «وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ‌ وَالصَّلَاهِ ۚ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَ‌هٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِینَ [بقره/۴۵]  از شکیبایى و نماز یارى جویید. و به راستى این [کار] گران است، مگر بر فروتنان» خداوند در این آیه از نماز به عنوان عبادتی که می‌توان از آن در گرفتاری‌ها به آن متمسک شده و از آن بهره گرفت یاد می‌کند.

 

پی‌نوشت:

[۱]. وسائل‏ الشیعه ج : ۴ ص : ۲۷
[۲]. کتاب وسائل ، ج ۳ ، ص ۲۲

پنجمین اصل از اصول دین «معاد» یعنی اعتقاد داشتن به برپایی روز قیامت و برانگیخته شده تمام انسان‌ها برای انجام حساب و کتاب و رسیدن به ثواب و پاداش الهی و یا گرفتار شدن به عذاب الهی به خاطر انجام گناهان و معصیت‌هایی که در طول عمر خود رد عالم دنیا مرتکب شده‌اند می‌باشد. همانطور که بارها بیان شد می‌دانیم که تقلید در اصول دین و از جمله اعتقاد به برپایی قیامت، از جمله اموری است که در اعتقاد به آن تقلید جایز نیست و هر کسی باید مستقلا خودش به وجود و برپایی روز محشر معتقد باشد.

خداوند در سوره فاتحه الکتاب اشاره به روز قیامت کرده و خداوند را صاحب آن می‌داند چنانکه می‌فرماید: « مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ [حمد/۳] (خداوند)مالک روز جزا است» آیات فراوان دیگری نیز در مورد روز قیامت و برانگیخته شدن انسان‌ها در قرآن مجید آمده است که به نمونه دیگری از آن نیز اشاره می‌کنیم: «وَالسَّلَامُ عَلَیَّ یَوْمَ وُلِدتُّ وَیَوْمَ أَمُوتُ وَیَوْمَ أُبْعَثُ حَیًّا [مریم/۳۳] و درود بر من، روزى که زاده شدم و روزى که مى‌میرم و روزى که زنده برانگیخته مى‌شوم.»

این‌ها همه که از آیات الهی بیان شد در زمره دلایل نقلی بر حادث شدن روز قیامت به شمار می‌آید اما آیا بدون استناد به آیات قرآن و یا روایات وارده از جانب پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و یا امامان معصوم (علیهم السلام)  و با تکیه بر براهین و استدلالات عقلی نیز می‌توان لزوم معاد و برپایی روز قیامت را ثابت کرد؟

برای مسئله اعتقاد به معاد با استفاده از براهین عقلی می‌توان این‌گونه استدلال کرد که با توجه به اعتقادی که نسبت به عدل خداوند داریم و این‌که خداوند پاداش و یا عقاب بندگان را به صورت کامل در مورد آن‌ها اجرا می‌کند، حال اگر یک انسان جان هزاران نفر را از مرگ نجات دهد و یا کسی که در راه رضای خدا جانش را فدا می‌کند و به شهادت می‌رسد، زمان دریافت پاداش وی چه موقع خواهد بود؟ و از جانب دیگر کسی که مثلا در دنیا ظلم‌های متعدد انجام داده و مثلا چندین نفر را به قتل رسانده چگونه می‌توان وی را به سزای همه اعمالش رساند و او را مجازات کرد؟ آیا جز این است که اگر او را اعدام کنند فقط جبران یکی از قتل‌هایی است که وی مرتکب شده است؟ پس مجازات سایر قتل‌هایی که مرتکب شده چه می‌شود؟

با همین استدلال ساده اما منطقی هر انسان عاقلی به ضرورت جهانی پس از این دنیا قائل می‌شود که در آن‌جا یک شخص به تمام پاداش‌هایی که در این دنیا به آن نرسیده و یا تمام عقاب‌هایی که این دنیا ظرفیت انجام آن را نداشته برسد. بدین ترتیب همه ما بدون تقلید از دیگری و با استفاده از عقل خود به لزوم برپایی قیامت و «معاد» معتقد می‌شویم.